2023-02-28

Uwaga, pieszy na horyzoncie

Od ponad 18 miesięcy w Polsce obowiązują nowe przepisy dotyczące pierwszeństwa pieszych na pasach, mające na celu zwiększenie ich bezpieczeństwa na drogach. Mimo że zasady te są już powszechne, wciąż wielu kierowców ma wątpliwości, jak postępować. W artykule przedstawiamy najistotniejsze kwestie dotyczące i pierwszeństwa i pieszych.

Wchodzę, więc mam

Aktualne przepisy obowiązujące w Polsce stanowią, że osoba znajdująca się na przejściu dla pieszych lub na nie wchodząca ma pierwszeństwo przed pojazdem (z wyłączeniem tramwajów, które nadal mają pierwszeństwo przed pieszymi wchodzącymi na przejście). Oznacza to, że kierowca musi obserwować zarówno przejście, jak i jego otoczenie, by móc zareagować na czas. Przed 1 czerwca 2021 r. zgodnie z prawem pieszy miał pierwszeństwo dopiero po wejściu na przejście. Jeśli żaden z pojazdów nie ustąpił mu pierwszeństwa, nie mógł on bezpiecznie wejść na jezdnię.

Bądź czujny

Zgodnie z art. 26 ust. 1. kierujący pojazdem, gdy zbliża się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu albo na nie wchodzącego, i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu albo wchodzącemu na nie, z zastrzeżeniem ust. 1a (wyjątek dotyczący tramwajów).

Wchodzi czy nie?

W przepisach użyto określenia „wchodzący”, czyli nieosobowej formy czasownika niedokonanego. Wchodzenie bowiem to proces rozpoczynający się przed przejściem, a nie jeden ruch nogi. Aby ocenić, czy pieszy, którego widzimy, jest wchodzącym, przyda się kompleksowa ocena jego zachowania.

Wchodzenie na przejście, dające pieszemu pierwszeństwo przed pojazdem, rozpoczyna się w momencie, gdy:

• zachowanie danej osoby można rozpoznać i potraktować jako zmierzanie do przekroczenia jezdni w obrębie danego przejścia, nieważne, czy dzieli ją od jezdni jeden czy pięć kroków,
  
• pieszy już oczekuje na krawędzi jezdni, by przejść przez przejście.

W nowych przepisach nie zabrakło zmian, które obowiązują pieszych. Teraz mają oni zakaz korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia albo przechodzenia przez jezdnię lub torowisko, w tym podczas wchodzenia lub przechodzenia przez przejście dla pieszych, w sposób, który prowadzi do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni, torowisku lub przejściu dla pieszych. Przykład? Patrzenie w ekran zakłóca zdolność monitorowania sytuacji na drodze.

Nie ustąpisz, zapłacisz!

Obecnie obowiązujące prawo to znacznie dotkliwsze kary niż wcześniej. Zgodnie z nim za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu grozi mandat w wysokości 1,5 tys. zł, a przy recydywie kara może wynieść nawet 3 tys. zł. To wykroczenie może również dodać do puli 15 punktów karnych.

Kierujący powinien przepuścić pieszego, który zmierza do przejścia lub już rozpoczął wchodzenie na zebrę, i odpowiednio wcześnie zmniejszyć prędkość. Jeśli kierowca jedzie zbyt szybko, a tym samym wymusza nagłe zatrzymanie się czy też spowolnienie kroku pieszego prawidłowo wchodzącego na przejście, będzie to wymuszeniem pierwszeństwa i podstawą do nałożenia mandatu na kierowcę. Z kolei pieszy nie może wejść na przejście bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd (tak by zmusić kierowcę do nagłego, gwałtownego hamowania).

Co się zmieniło w taryfikatorze punktów karnych, pisaliśmy tutaj.

Pasy, światła i przejście dwuetapowe

Sytuacja na przejściach dla pieszych jest jasna, gdy na skrzyżowaniu zainstalowane są sygnalizatory świetlne (skrzyżowanie o ruchu kierowanym). Wówczas na zielonym świetle piesi mają pierwszeństwo, a na czerwonym czekają na zmianę sygnalizacji. Jednak wielu kierowców ma wątpliwości co do przejść dwuetapowych, rozdzielonych wyspą lub azylem, gdzie świateł nie ma lub są wyłączone. Zgodnie z przepisami kierowca ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa pieszym na przejściu z azylem lub wyspą rozdzielającą jezdnie, gdy pieszy wchodzi lub chce wejść na jego pas ruchu. W sytuacji gdy pieszego nie ma na drodze, kierowca może kontynuować jazdę bez zatrzymywania się. Warto również pamiętać, że 1,5 tys. zł mandatu można teraz „zarobić” nie tylko za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, lecz także inne wykroczenia w okolicach zebry, w tym omijanie i wyprzedzanie.

Cyferki

W 2021 r. odnotowano ponad 4,7 tys. wypadków z udziałem pieszych, w tym przeszło 530 zgonów i ponad 4,3 tys. poważnych obrażeń ciała.

Podsumowując – nowe przepisy obowiązują, policjanci chętnie wystawiają mandaty, a kierowcom pozostaje obserwować drogę i jechać uważnie.